สร้างเว็บ

หน้าแรก

ข่าวสาร

บทความ

เว็บบอร์ด

รวมรูปภาพ

สมาชิก

ติดต่อเรา

สรุปวิชา Plan C การบริหารรัฐกิจ สอบประมวล ม.รามคำแหง

สรุปวิชา Plan C การบริหารรัฐกิจ สอบประมวล ม.รามคำแหง

อ้างอิง อ่าน 871 ครั้ง / ตอบ 0 ครั้ง
ประพันธ์ เวารัมย์	สรุปวิชา Plan C การบริหารรัฐกิจ ประเด็นที่ต้องเตรียม 1.พัฒนาการของแนวคิดในการบริหารรัฐกิจ 2.แนวคิดการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ 3.ทฤษฎีองค์การ 3 ยุค 4.กระบวนการนโยบายสาธารณะ 3 กระบวนการ พร้อมทั้งตัวแบบในการวิเคราะห์นโยบายสาธารณะทั้ง 3 กระบวนการ 1.พัฒนาการของแนวคิดการบริหารรัฐกิจ การศึกษาพัฒนาการของแนวคิดการบริหารรัฐกิจ อ่านจะแบ่งเป็นยุคหรือแบ่งตามพาราไดม์ก็ได้ 1.1.พัฒนาการบริหารรัฐกิจตามยุค จะแบ่งออกเป็น 3 ยุค 1.ยุคคลาสสิก (1887-สงครามโลกครั้งที่2 ) มีแนวคิดที่สำคัญคือ -ให้มีการแยกการเมืองออกจากการบริหาร โดยให้การเมืองทำหน้าที่กำหนดนโยบายและข้าราชการเป็นผู้นำนโยบายไปปฏิบัติ ผู้นำเสนอนแนววคิดนี้คือวู๊ดโร วิลสัน แฟรงค์ เจ. กู๊ดนาว และวิลเลี่ยม วิลเลอร์สบี้ -เสนอการจัดการแบบวิทยาศาสตร์ ที่เน้นการมีวิธีการทำงานที่ชัดเจนเป็นระเบียบ แบบแผน -สนใจหลักการบริการที่แน่นอน ตายตัวและใช้ได้ทั่วไป -เสนอแนวคิดมนุษยสัมพันธ์ เนื่องจากมองว่าหลักการการบริหารและการจัดการแบบวิทยาศาสตร์ไม่ให้ความสำคัญกับคน แนวคิดมนุษยสัมพันธ์มองว่าการจะให้การบริหารงานประสบความสำเร็จต้องสนใจคน 2.ยุคพฤติกรรมศาสตร์ ( หลังครามโลกครั้งที่ 2 ถึง 1970 ) -มองว่าการเมืองเป็นส่วนหนึ่งของการบริหาร -เน้นการสร้างตัวแบบที่อาศัยคณิตศาสตร์ในการบริหาร -การให้ความสนใจกับทฤษฎีองค์การ -สนใจการบริหารการพัฒนา 3.หลังพฤติกรรมศาสตร์ (Post Behavioralism)1970 – ปัจจุบัน มีแนวคิดที่สำคัญคือ -การบริหารรัฐกิจแนวใหม่ (New Public Administration-New.PA) ซึ่งต่อไปจะพัฒนาเป็น NPM รวมทั้ง Good Governance -การวิเคราะห์นโยบายสาธารณะ -เศรษฐศาสตร์การเมือง -ทฤษฎีองค์การที่อาศัยหลักมานุษยนิยม 1.2 พัฒนาการของการบริหารรัฐกิจแบ่งตามพาราไดม์ ถ้าพิจารณาตามแนวคิดของนิโคลัส เฮนรี่จะแบ่งออกเป็น 5 พาราไดม์ คือ พาราไดม์ที่ 1 การแยกการเมืองและการบริหารแยกออกจากกันอย่างเด็ดขาด พาราไดม์นี้เกิดจากแนวคิดของวูดโรว์ วินสัน ที่ต้องการให้แยกการเมืองออกจากการบริหารอย่างเด็ดขาด โดยให้ฝ่ายการเมืองทำหน้าที่ในการกำหนดนโยบายและฝ่ายบริหารทำหน้าที่นำนโยบายไปปฏิบัติ พาราไดม์ที่ 2 หลักการบริหาร พาราไดม์นี้พิจารณาว่าการจะมีการบริหารงานที่ดี เกิดประสิทธิภาพ ประสิทธิผลและการประหยัดนั้นจะต้องมีหลักการในการบริหารที่มีการกำหนดขึ้นอย่างชัดเจน ดังนั้นในช่วงพาราไดม์นี้นักวิชาการจึงมีการนำเสนอหลักเกณฑ์ในการบริหารงานขึ้นมา โดยมุ่งจะให้หลักเกณฑ์เหล่านี้นำมาซึ่งประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และเกิดความประหยัดในการบริหารงาน หลักการบริหารที่ถูกนำเสนอในช่วงพาราไดม์นี้เช่น หลักการ POSCORB ของกุลลิคและเออร์วิค หลักการ POCCC ของเฮนรี่ฟาโย พาราไดม์ที่ 3 การเมืองคือการบริหาร เป็นพาราไดม์ที่คัดค้านพาราไดม์ที่ 1 โดยมองว่าการบริหารคือการเมือง และชี้ให้เห็นว่าการแยกการเมืองออกจากการบริหารนั้นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติ พาราไดม์ที่ 4 ศาสตร์การบริหาร เป็นพาราไดม์ที่คัดค้านพาราไดม์ที่ 2 นั่นคือบอกว่าหลักในการบริหารที่พาราไดม์ที่ 2 นำเสนอนั้นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เพราะหลักในการบริหารเป็นเพียงสุภาษิตทางการบริหารเท่านั้น พาราไดม์ที่ 4 จึงเสนอว่าการบริหารรัฐกิจนั้นคือศาสตร์แห่งการบริหาร ในช่วง 4 พาราไดม์ดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าการศึกษาการบริหารรัฐกิจมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ทั้งในแง่ของการยอมรับ การรับรู้ และจุดสนใจในการบริหาร ทำให้ดูเหมือนว่าการศึกษาวิชาการบริหารรัฐกิจนั้นขาดความเป็นเอกลักษณ์ในตัวของมันเองทำให้ในพาราไดม์ที่ 5 จึงมีความพยายามที่จะค้นหาเอกลักษณ์ของวิชาการบริหารรัฐกิจ พาราไดม์ที่ 5 การบริหารรัฐกิจคือการบริหารรัฐกิจ พาราไดม์นี้มุ่งหวังที่จะให้วิชาการบริหารรัฐกิจมีเอกลักษณ์ของตนเอง และมุ่งหวังให้วิชาการบริหารรัฐกิจมีลักษณะที่สอดคล้องกับสภาพของสังคมที่เป็นอยู่ในเวลานั้นๆ ความสนใจของพาราไดม์นี้อยู่ที่นโยบายสาธารณะ ปัจจุบันแนวคิดการบริหารรัฐกิจได้พัฒนามาสู่แนวคิดแบบใหม่ ซึ่งอาจจะเรียกว่าปรัชญาการบริหารงานภายใต้กรอบคิด Good Governance ซึ่งมีอิทธิพลต่อระบบราชการทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย 2.การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ สำหรับแนวคิดในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ นั้นความคิดเดิมคือการเน้นการลงทุนในตัวมนุษย์เพื่อให้มนุษย์กลายเป็นทุนทางด้านการผลิตเพื่อสร้างความเติบโตในทางเศรษฐกิจ แต่ปัจจุบันการพัฒนามนุษย์เน้นการสร้างให้มนุษย์มีความมั่นคงทั้งทางเศรษฐกิจและจิตใจ รวมทั้งพัฒนาให้มนุษย์ความสุข ใช้ชีวิตโดยปรับตัวให้เข้ากับสังคมได้ นอกจากนี้ยังเน้นการลงทุนด้านการศึกษาเพื่อให้มนุษย์มีศักยภาพในการแข่งขันในการสร้างนวตกรรม โดยเฉพาะทรัพยากรมนุษย์ในภาครัฐ หรือพนักงานของรัฐหรือข้าราชการในยุคใหม่จะแตกต่างไปจากข้าราชการยุคเดิม โดยเฉพาะทัศนคติในการทำงานราชการมีการปรับเปลี่ยนให้ทำงานเหมือนเอกชนมากขึ้น เน้นให้ประชาชนเป็นลูกค้า สร้างและผลิตนวัตกรรมเพื่อการบริการให้มากขึ้น ความสำคัญของคนทำให้การบริหารทรัพยากรบุคคลปัจจุบันเป็นการพัฒนาทรัพยากรมนุษยในเชิงกลยุทธ์ คือการเอาคนเป็นศูนย์กลาง การมองว่าคนเป็นพลังขับเคลื่อนที่สำคัญที่สุดขององค์กร สำคัญกว่าทรัพยากรตัวอื่นๆ จึงต้องพัฒนาศักยภาพ (Competency) ให้มีความโดดเด่น เพื่อให้คนเป็นพลังนำไปสู่เป้าหมายขององค์กร เนื่องจากทุกวันนี้เป็นยุคเทคโนโลยีข้อมูลข่าวสาร องค์การแต่ละองค์การสามารถเรียนรู้ได้แทบจะเท่าเทียมกัน การทำงานขององค์กรทุกองค์กรแทบจะไม่มีอุปสรรคเกี่ยวกับสถานที่และเวลาอีกต่อไป ความสามารถในการแข่งขันขององค์การจึงไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าองค์การตั้งอยู่ ณ ที่ใด หรือมีเทคโนโลยีเหนือกว่าอีกต่อไป แต่ ขีดความสามารถในการแข่งขันขององค์กรในยุคใหม่ขึ้นอยู่กับว่า องค์การไหนมีคนที่มีคุณภาพมากกว่ากัน การพัฒนาคนจึงเป็นเรื่องสำคัญที่สุดขององค์การ และการพัฒนาคนที่ดีจะต้องพัฒนาในเชิงกลยุทธ์ด้วย โดยกลยุทธ์ในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จะต้องสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ขององค์กร ลักษณะเช่นนี้ฝ่ายพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ขององค์การที่เรียกว่า HR จะต้องเป็นนักยุทธศาสตร์ที่ต้องทำงานร่วมกับ CEO ขององค์การหัวหน้าฝ่ายทรัพยากรมนุษย์ หรือ CHR (Chief Human Resource)ในองค์กรสมัยใหม่จะไม่ได้เป็นแค่งานธุรการที่ทำงานเฉพาะ เรื่องเงินเดือนและสวัสดิการพนักงานอีกต่อไป แต่ HR ในองค์กรเชิงกลยุทธ์จะต้องเป็น HR มืออาชีพหรือ HR Professional ที่ต้องคิดว่าจะสร้างและพัฒนาคนเพื่อให้คนมีขีดความสามารถ (Capabilities) ในการทำงาน มีการทุ่มเทในการทำงาน เพื่อให้บรรลุเป้าหมายขององค์การได้อย่างไร ทั้งนี้แนวคิดเชิงกลยุทธ์เป็นแนวคิดที่เริ่มต้นในวงการทหาร แต่ภาคเอกชนนำมาใช้ในการบริหารจัดการมานานแล้ว รวมทั้งในปัจจุบันที่ภาคเอกชนให้ความสำคัญกับการพัฒนาคนเชิงกลยุทธ์ ส่วนภาคราชการเพิ่งนำมาปรับใช้ โดยเฉพาะประเทศไทยเราเริ่มใช้แนวคิดการบริหารองค์การราชการเชิงกลยุทธ์อย่างจริงจังในสมัยรัฐบาลทักษิณ นอกจากนี้เป้าหมายในการพัฒนามนุษย์ที่สำคัญคือการพัฒนาที่ยั่งยืนเพื่อให้มนุษย์มีบทบาทในการพัฒนาสังคมทียั่งยืนด้วย 3.องค์การและการจัดการ 1.ทฤษฎีองค์การ ทฤษฎีองค์การจะมีพัฒนาการคล้ายกับพัฒนาการของทฤษฎีการบริหารรัฐกิจ เราสามารถแบ่งทฤษฎีองค์การออกเป็น 3 ยุคคือ 1.ทฤษฎีองค์การในยุคคลาสสิก (Classical Organization Theory) เป็นยุคเริ่มต้นของการศึกษาองค์การ แนวคิดหลักของยุคนี้คือความพยายามในการแสวงหาหลักการทำงานและหลักการบริหารที่ดีที่สุด เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการบริหาร ทฤษฎีสำคัญๆในยุคนี้ เช่น -การจัดการแบบวิทยาศาสตร์ของเฟดเดอริก ดับเบิลยู เทเลอร์ -หลักการบริหารของกุลลิค-เออร์วิค -องค์การตามระบบราชการของแมกซ์ เวเบอร์ 2.ทฤษฎีองค์การยุคนีโอคลาสสิก (Neoclassical Organization Theory) เป็นยุคที่นักวิชาการออกมาวิจารณ์แนวคิดในยุคแรก เนื่องจากแนวคิดยุคแรกให้ความสำคัญกับ หลักการทำงานและการการบริหารงานมากเกินไป โดยละเลยคนในองค์การ ยุคนีโอคลาสสิกจึงเสนอว่า การจะให้องค์การมีการบริหารงานที่มีประสิทธิภาพจะต้องให้ความสำคัญกับคนในองค์การทั้งในเรื่องของจิตใจ ความต้องการ และพฤติกรรมของบุคคลและกลุ่มในองค์การ ทฤษฎีองค์การในยุคนี้จะมีจุดหลักอยู่ที่นักทฤษฎีในกลุ่มมานุษยนิยม (Humanism) เช่น เอลตัน เมโย /อับราฮัม มาสโลว์ /เฮอร์เบิร์ต ไชม่อน/แมรี่ ปากเกอร์ ฟอลลเลต และคนอื่นๆอีกมาก โดยทฤษฎีที่นำเสนอส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของคน 3.ทฤษฎีองค์การยุคใหม่ (Modern Organization Theory) เป็นแนวคิดที่มองว่าทฤษฎีใน 2 ยุคแรกเป็นการมององค์การในระบบปิด (Closed Perspective) คือไม่สนใจสิ่งแวดล้อมภายนอกองค์การ ทฤษฎีองค์การยุคใหม่มองว่าองค์การนั้นอยู่ภายใต้สภาวะแวดล้อมและสิ่งแวดล้อมมีผลอย่างยิ่งต่อองค์การและการบริหารงานในองค์การ ดังนั้นการศึกษาองค์การจึงควรศึกษาในระบบเปิด (Open Perspective) ทฤษฎีองค์การในยุคใหม่เช่น -ทฤษฎีการมององค์การเชิงระบบ (Systems Approach) -ทฤษฎีองค์การตามสถานการณ์ (Situation or Contingency Approach) -ทฤษฎีองค์การที่เน้นการกระทำ (The Action Approach) กล่าวคือทฤษฎีองค์การยุคใหม่จะเน้นองค์การที่ไม่เป็นทางการ มีความยืดหยุ่นสูง ปรับตัวเข้ากับสถานการณ์และสิ่งแวดล้อมอย่างรวดเร็ว 2.โครงสร้างองค์การ โครงสร้างองค์การจะสอดคล้องกับทฤษฎีองค์การ นั่นคือในยุคแรกโครงสร้างขององค์การก็จะมีความเป็นทางการ ส่วนปัจจุบันโครงสร้างขององค์การมีลักษณะยืดหยุ่นสูง ปรับตัวได้ง่าย สำหรับรูปแบบโครงสร้างองค์การที่สำคัญประกอบด้วย 1.โครงสร้างแบบราชการของเวบเบอร์ มีหลักการคือ 1.1 เหมาะกับองค์การขนาดใหญ่ ที่มีคนมาก ภารกิจมา ซึ่งเป็นองค์การที่มีภารกิจหน่วยงานย่อยๆหลายหน่วยงาน 1.2 มีการกำหนดสายการบังคับบัญชาที่ชัดเจน (Hierarchy) 1.3 มีความเป็นทางการสูง มีการกำหนดมาตรฐานการปฏิบัติงานที่ชัดเจน มีการจัดทำคู่มือในการทำงานเอาไว้อย่างชัดเจน 1.4 สภาพแวดล้อมมีความคงที่ 2.โครงสร้างแบบ Matrix จะเป็นโครงสร้างที่อยู่ภายใต้ระบบราชการเช่นกัน แต่โครงสร้างแบบนี้จะใช้ในกรณีมีภารกิจใหม่ และจะนำคนที่อยู่ภายในหน่วยงานย่อยต่างๆมาทำงานร่วมกันในภารกิจใหม่ โดยมีหัวหน้าที่ดูแลรับผิดชอบงานตามภารกิจใหม่ และคนในหน่วยงานย่อยที่มาทำงานในภารกิจพิเศษก็จะมีหัวหน้า 2 คน แต่หัวหน้าที่รับผิดชอบในภารกิจพิเศษจะใช้วิธีการสร้างความร่วมมือให้เกิดขึ้นกับทีมงาน อาจจะใช้บารมี แต่ไม่มีอำนาจโดยตรงต่อทีมงานที่เข้ามาร่วมงาน การจัดโครงสร้างแบบนี้จะเป็นการใช้ประโยชน์จากกำลังคนอย่างเต็มที่ ผู้ว่าราชการจังหวัดถือว่าทำงานภายใต้โครงสร้างแบบ Matrix เนื่องจากต้องทำหน้าที่ประสานงานให้หน่วยงานที่เป็นตัวแทนของกรม หรือกระทรวงต่างๆภายในจังหวัดมาทำงานเพื่อผลประโยชน์ของคนในจังหวัดได้ 3.โครงสร้างแบบโครงการหรือแบบคณะกรรมการ โครงสร้างองค์การแบบคณะกรรมการอาจจะเป็นแบบถาวรหรือชั่วคราวก็ได้ ตัวอย่างที่ถาวรเช่นคณะกรรมการอาหารและยา โครงสร้างแบบนี้จะนำเอาผู้เชี่ยวชาญจากหลายสาขามาทำงานร่วมกันในรูปแบบขององค์การแนวราบ (Flat) จะมีหัวหน้า 1 คนเช่นมีเลขาธิการ 1 คน ส่วนคนอื่นๆก็จะเป็นกรรมการ โครงสร้างแบบคณะกรรมการจะเน้นการบริหารงานแบบมีส่วนร่วม และอาจจะมีขึ้นภายในองค์การที่มีโครงสร้างแบบราชการดำรงอยู่แล้ว และเมื่อมีภารกิจใหม่หรือโครงการใหม่ก็จะจัดโครงสร้างขึ้นมาใหม่ เมื่อจบภารกิจก็จะยุบเลิกไป คนที่เข้ามาอยู่ในทีมงานจะมาจากบุคคลภายนอกหากต้องหาศัยผู้เชี่ยวชาญมาทำงาน เป็นการจ้างแบบชั่วคราว เมื่อจบภารกิจก็ยุบเลิกไป 4.โครงสร้างแบบเครือข่าย จะเป็นโครงสร้างที่มีหน่วยงานหลายหน่วยงานที่มีโครงสร้างในแบบต่างๆมาทำงานร่วมกัน เช่นบริษัทเสื้อผ้าจะมีหน่วยงานสนับสนุน เช่นจ้างบริษัทสำรวจตลาด จ้างบริษัทออกแบบ จ้างบริษัทตัดเย็บ และจ้างบริษัทจัดจำหน่าย โดยมีบริษัทเจ้าของแบรนด์เนมเป็นผู้บริหารจัดการ ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยงานจะไม่มีสายการบังคับบัญชา มีความยืดหยุ่นสูง การบอกเลิกจ้างทำได้ง่าย การจัดโครงสร้างแบบนี้ทำให้หน่วยงานหลักไม่ต้องไปทำงานทุกอย่างด้วยตนเอง 5.โครงสร้างองค์การตามสถานการณ์ (Contingency Organization) เป็นโครงสร้างที่ถูกนำมาใช้มากในปัจจุบัน สมมุติฐานของโครงสร้างองค์การตามสถานการณ์ -โครงสร้างองค์กรแต่ละแบบ จะไม่มีแบบใดดีที่สุดที่ใช้ได้ตลอดเวลาหรือทุกสถานที่ (เหมือนกับไม่มียาใดที่รักษาได้ทุกโรค) -โครงสร้างแต่ละแบบมีประสิทธิผลไม่เท่ากัน -การจัดโครงสร้างองค์การจึงควรขึ้นอยู่กับสถานการณ์ เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและบริบทขององค์การ เช่นถ้าคนในองค์การไม่มีความรู้ด้านเทคโนโลยี องค์การก็ไม่สามารถจัดโครงสร้างองค์การแบบเสมือนจริงได้ -องค์การจะต้องเป็นระบบเปิด องค์การสมัยใหม่จึงต้องเปิดรับเทคโนโลยีเพื่อทำให้องค์การมีความสามารถในการปรับตัว เพื่อให้อยู่รอด (Survival) และนำมาองค์การไปสู่ความเป็นเลิศ (Excellence) -การตัดสินในในองค์การต้องอาศัยหลักการตัดสินใจแบบมีเหตุผล จากรูปแบบโครงสร้างหลายรูปแบบ สามารถแบ่งโครงสร้างองค์การออกเป็น 2 กลุ่มคือ 1.โครงสร้างองค์การแบบเครื่องจักร (Mechanistic Organization) จะเป็นโครงสร้างที่ตายตัว มีความคงที่ เหมาะสำหรับงานประจำ มีสภาพแวดล้อมที่นิ่ง มีความชัดเจน เช่นโครงสร้างตามระบบราชการของเวเบอร์ 2.โครงสร้างองค์การแบบสิ่งมีชีวิต ( Organic Organization ) เป็นโครงสร้างที่มีความยืดหยุ่น เหมาะสำหรับสภาพแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลง งานที่มีโครงสร้างไม่ชัดเจน และพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนตลอดเวลา นโยบายสาธารณะ (Public Policy) ประเด็นสำคัญที่เราต้องเข้าใจในเรื่องนโยบายคือ กระบวนการนโยบาย (Policy Process) ซึ่งประกอบด้วย 1.การกำหนดนโยบาย (Policy Formulation) 2.การนำนโยบายไปปฏิบัติ (Policy Implementation) 3.การประเมินผลนโยบาย (Policy Evaluation) สำหรับการศึกษานโยบายในเชิงการเมือง หรือในฐานะที่เป็นนักรัฐศาสตร์มักจะมุ่งตอบคำถามว่านโยบายเกิดขึ้นได้อย่างไร หรือเบื้องหลังของนโยบายของรัฐบาลแต่ละนโยบายนั้นมีที่มาที่ไปอย่างไร ทำให้เราต้องเข้าใจถึงตัวแบบในการกำหนดโนบาย ตัวแบบในการกำหนดนโยบาย (ตามแนวคิดของโทมัส ดาย) ประกอบด้วยตัวแบบที่สำคัญๆคือ 1.ตัวแบบผู้นำ (Elite Model) มองว่านโยบายสาธารณะนั้นเป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นความต้องการของผู้นำ หรือ Policy as Elite Preference 2.ตัวแบบกลุ่ม (Group Model) คือตัวแบบที่มองว่านโยบายคือดุลยภาพระหว่างกลุ่ม (Policy as Group Equilibrium) กลุ่มใดที่มีอิทธิพลมากนโยบายก็จะค่อนไปทางกลุ่มนั้น 3.ตัวแบบสถาบัน (Institutional Model) มองว่านโยบายสาธารณะนั้นคือกิจกรรมของสถาบันของรัฐ ดังนั้นสถาบันของรัฐจะมีบทบาทในการกำหนดนโยบายโดยสถาบันที่ว่านี้จะมีทั้งสถาบันหลัก (Official Policy Maker) และสถาบันรอง (Un-Official Policy Maker) 4.ตัวแบบกระบวนการ (Process Model) มองว่านโยบายสาธารณะคือกิจกรรมทางการเมือง (Policy as Political Activities)นั่นคือมองว่าในทุกขั้นตอนของกระบวนการนโยบายจะมีการเมืองเข้าไปเกี่ยวข้องเสมอ ไม่ว่าจะเป็นขั้นการกำหนดนโยบายที่ฝ่ายการเมืองเป็นผู้ที่กำหนดนโยบาย ขั้นการนำนโยบายไปปฏิบัติฝ่ายการเมืองก็จะเข้าไปดูแลกำกับการนำนโยบายไปปฏิบัติ ในขั้นการประเมินผลนโยบายฝ่ายการเมืองก็จะนำเอาข้อมูลเหล่านี้ไปพิจารณาว่าจะนโยบายนั้นควรจะดำเนินการอย่างต่อเนื่องหรือควรจะยกเลิกนโยบาย 5.ตัวแบบระบบ (System Model) มองว่านโยบายคือผลผลิตของระบบ (Systems Outputs) 6.ตัวแบบมีเหตุผล (Rational Model) เป็นตัวแบบที่มองว่านโยบายหมายถึง (Policy as Maximum Social Gain)ตัวแบบนี้มักจะถูกนำมาออกข้อสอบเสมอ โดยมักจะถามว่าความมีเหตุผลของนโยบายนั้นดูจากอะไร และอะไรที่เรียกว่า Social Gain หรือผลประโยชน์ตอบแทนทางสังคมสูงสุด การจะตอบคำถามนี้เราจะต้องเข้าใจขั้นตอนการกำหนดนโยบายตามตัวแบบมีเหตุผลว่ามีการพิจารณาอย่างไรบ้างที่แสดงให้เห็นว่านโยบายนั้นๆใช้ตัวแบบ Rational Model ในการกำหนด กล่าวคือเราจะต้องทำความเข้าใจตั้งแต่ต้นว่าในการกำหนดปัญหาจะต้องดูว่าเป็นปัญหาหรือความต้องการของที่แท้จริงของประชาชนและต้องดูว่าปัญหาหรือความต้องการนั้นมีทางเลือกในการแก้ไขหรือดำเนินการกี่ทางเลือก จากนั้นต้องดูว่าแต่ละทางเลือกมีข้อดีข้อเสียอย่างไร และจะต้องเลือกทางเลือกที่ให้ผลตอบแทนสูงสุด ดังนั้นตาม Rational Model จึงเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงเหตุผลในการกำหนดนโยบายว่านโยบายนั้นจะต้องเป็นนโยบายที่ทำให้เกิดผลตอบแทนกับสังคมส่วนรวมสูงสุดเมื่อเปรียบเทียบกับค่าใช้จ่ายต่างๆที่จะต้องเสียไปในการดำเนินนโยบาย 7.ตัวแบบส่วนที่เปลี่ยนแปลงหรือตัวแบบค่อยเป็นค่อยไป (Incremental Model) เป็นตัวแบบที่ใช้ตัวแบบในอดีตมาเป็นเกณฑ์ในการกำหนดนโยบาย โดยมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงในบางส่วน หรือ Policy as Variation on the Past 8.ตัวแบบทฤษฎีเกมส์ (Game Theory Model) เป็นตัวแบบที่มองว่านโยบายคือทางเลือกที่มีเหตุมีผลในท่ามกลางสถานการณ์ที่มีการแข่งขัน ซึ่งตัวแบบนี้จะเน้นในการกำหนดนโยบายที่เกี่ยวกับการป้องกันประเทศ ถ้าข้อสอบออกเรื่องนโยบาย แล้วให้เราวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดนโยบายเราจะต้องเอาตัวแบบเหล่านี้ไปวิเคราะห์ ถ้าออกให้เราวิเคราะห์ผลของนโยบายเราอาจจะต้องนำเอาแนวคิดทฤษฎีในส่วนของการการนำนโยบายปฏิบัติและการประเมินผลนโยบายไปวิเคราะห์ เพราะในแต่ละขั้นของกระบวนการนโยบายจะมีทฤษฎีที่นำไปวิเคราะห์ได้ ตัวแบบในการนำนโยบายไปปฏิบัติ 1.ตัวแบบที่ยึดหลักเหตุผล (Rational Model) เชื่อว่า ความสำเร็จของการนำนโยบายไปปฏิบัติอยู่ที่ประสิทธิภาพของการวางแผนวางโครงการที่ดีและการควบคุมที่มีประสิทธิภาพ เหตุผลที่ดีของการนำนโยบายไปปฏิบัติการทำให้นโยบายบรรลุความสำเร็จ และการจะทำให้นโยบายบรรลุเป้าหมายได้ต้องมีกระบวนการต่อไปนี้ -นโยบายต้องกำหนดวัตถุประสงค์และภารกิจที่ชัดเจน -มอบหมายงานและกำหนดมาตรฐานการปฏิบัติให้แก่หน่วยย่อยอย่างชัดเจน -มีระบบการวัดผลการปฏิบัติงานที่ชัดเจน -มีการให้คุณให้โทษ 2.ตัวแบบด้านการจัดการ (Management Model) มองว่า ความสำเร็จของการนำนโยบายไปปฏิบัติอยู่ที่สมรรถนะขององค์การ ทั้งนี้ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสำเร็จของนโยบายขึ้นอยู่กับ -การเป็นองค์การที่มีความรับผิดชอบ -เป็นองค์การมีความสามารถ -มีโครงสร้างเหมาะสม -บุคลากรมีความรู้ความสามารถทางการบริการและเทคนิค -มีการวางแผนเตรียมความพร้อมได้แก่ -วัสดุอุปกรณ์ -สถานที่ -เครื่องมือเครื่องใช้ -งบประมาณ 3. ตัวแบบด้านการพัฒนาองค์การ (Organization Development Model) เชื่อว่า องค์การทำงานได้ก็โดยอาศัยคน สมรรถนะขององค์การจึงขึ้นอยู่กับความสามารถของคนเป็นสำคัญ นโยบายจะสำเร็จเพราะคนในองค์การมีความร่วมมือกัน ปัจจัยที่อยู่ภายใต้ตัวแบบนี้ได้แก่ -การสร้างความผูกพันและการยอมรับ -เน้นการมีส่วนร่วมภายในองค์การเป็นหลัก โดยให้ความเชื่อว่าการมีส่วนร่วมจะทำให้เกิดการทำงานเป็นทีมที่มีประสิทธิภาพ -มีการจูงใจ แบ่งได้ 2 ประเภทคือวัตถุสิ่งของ(การให้สิ่งของวัตถุ) และไม่ใช่วัตถุสิ่งของเช่นชื่อเสียง เกียรติยศ การมีโอกาสดีกว่าคนอื่น การเลื่อนชั้นเลื่อนตำแหน่ง -การใช้ภาวะผู้นำที่เหมาะสม -การสร้างการยอมรับและความผูกพันของสมาชิก -การสร้างทีมงาน 4. ตัวแบบกระบวนการราชการ (Bureaucratic Process Model) ตัวแบบนี้มองว่าผลของการนำนโยบายไปปฏิบัติขึ้นอยู่กับปัจจัยสองประการคือ 1. ระดับความเข้าใจสภาพความเป็นจริงในการให้บริการของผู้กำหนดนโยบายหรือผู้บริหารโครงการพัฒนา 2. ระดับการยอมรับนโยบายเข้าเป็นส่วนหนึ่งของหน้าที่ประจำวันของผู้ปฏิบัติ 5. ตัวแบบทางการเมือง (Political Model) มองว่าความสำเร็จของการนำนโยบายไปปฏิบัติอยู่ที่คนที่เกี่ยวข้องกับการนำนโยบายไปปฏิบัติ ได้แก่ -บุคคลที่เป็นตัวแทนขององค์การ -กลุ่มหรือสถาบัน -ความสัมพันธ์กับปัจจัยภายนอก การเจรจาต่อรองจึงเป็นหัวใจสำคัญของตัวแบบนี้ ความสำเร็จของการเจรจาต่อรองขึ้นอยู่กับ -ความสามารถในการเจรจา -สถานะอำนาจ ถ้ามีอำนาจจะทำให้เกิดความมั่นใจในการตัดสินใจมากขึ้น การเจรจาต่อรองทำได้สำเร็จเร็วขึ้น -ทรัพยากร คนที่มีทรัพยากรมากกว่าย่อมต่อรองได้ดีกว่า -คนที่เกี่ยวข้องในการเจรจาต่อรอง ยิ่งมีคนมากก็ยิ่งเจรจากันได้ยาก -การสนับสนุนจากฝ่ายอื่น ๆ ได้แก่ สื่อมวลชน นักการเมือง หัวหน้าหน่วยงาน กลุ่มผลประโยชน์ บุคคลสำคัญ 6. ตัวแบบทั่วไป เป็นการผสมผสานปัจจัยจากหลายตัวแบบเข้าด้วยกัน ตัวแบบนี้ซึ่งให้ความสำคัญกับ -กระบวนการสื่อความ -สมรรถนะขององค์การ -ความร่วมมือสนับสนุนของผู้ปฏิบัติ -ลักษณะของหน่วย -ความรู้ความสามารถของบุคคล -ความพร้อมที่จะร่วมมือ -สมรรถนะขององค์การ -ลักษณะของหน่วยงานที่นำนโยบายไปปฏิบัติ -หัวหน้าหน่วย -ทรัพยากรเพียงพอ -กิจกรรมจูงใจให้ปฏิบัติ -คุณภาพของบุคลากร -ภาวะทางเศรษฐกิจ สังคม ความร่วมมือทั่วไป -ความร่วมมือกันเองของผู้ปฏิบัติ -ความภักดีต่อองค์กร -ผลประโยชน์ส่วนตัว ตัวแบบในการประเมินผลนโยบาย 1.ตัวแบบ CIPP มองว่าในการประเมินผลจะต้องประเมินปัจจัยต่างๆ คือ -Context หรือสภาพแวดล้อม ซึ่งก็คือการประเมินสภาพแวดล้อมหรือประเมินวัตถุประสงค์ของนโยบาย - Inputs การประเมินปัจจัยเบื้องต้นหรือทรัพยากรที่เรานำมาใช้ ว่ามีเพียงพอและมีคุณภาพพอที่จะดำเนินโครงการอย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่ -Process การประเมินกระบวนการ เป็นการประเมินปัญหา อุปสรรค จุดเด่นจุดด้อยและปัญหาของโครงการ -Products การประเมินผลได้จากนโยบายหรือโครงการ หรือประเมินผลที่เกิดขึ้นในทางปฏิบัติ การประเมินนโยบายตาม CIPP ถือว่าเป็นการประเมินนโยบายครบวงจร ทั้งก่อนดำเนินโครงการ ระหว่างดำเนินโครงการ และหลังการนำนโยบายไปปฏิบัติ แต่ส่วนใหญ่ที่ทำกันคือประเมิน Product 2.การประเมินตามเกณฑ์ ส่วนมากจะให้ความสำคัญกับเกณฑ์ 2 ตัวหลักคือ 1.การประเมินประสิทธิผล (Effectiveness) เป็นการประเมินเพื่อดูว่านโยบายประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์หรือไม่ ถ้านโยบายบรรลุตามวัตถุประสงค์แสดงว่านโยบายนั้นมีประสิทธิผล 2.การประเมินประสิทธิภาพ (Efficiency) เป็นการประเมินว่าผลของนโยบายมีความคุ้มค่ากับต้นทุนที่ลงไปหรือไม่ ต้นทุนในที่นี้มีทั้งต้นทุนด้านเวลา ต้นทุนด้านงบประมาณ และต้นทุนด้านอื่นๆ เช่นด้านสังคม แต่ต่อมาการประเมินผลนโยบายได้เพิ่มเกณฑ์อื่นคือ 3.ความเสมอภาค 4.ความยุติธรรม 5.ความพึงพอใจ 6.ผลที่เกิดขึ้นในทางสังคม วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต 7.ผลที่เกิดขึ้นในด้านสิ่งแวดล้อม (การที่จะใช้อะไรเป็นเกณฑ์ในการประเมินขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ในการประเมิน ซึ่งวัตถุประสงค์ในการประเมินก็ควรจะสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของนโยบาย) นอกจากนี้ในการบรรยายของอาจารย์อนงค์ทิพย์ยังเสนอตัวแบบในการวิเคราะห์นโยบาย 2 ตัวแบบคือ ตัวแบบระบบนโยบาย และตัวแบบเหตุและผล (ให้ดูจากชีทถอดเทปอาจารย์อนงค์ทิพย์ ) โดยสรุป ปัจจุบันการบริหารงานภาครัฐ ได้ปรับเปลี่ยนแนวคิดการทำงานจากการทำงานแบบดั้งเดิมที่เน้นความเป็นระบบราชการ มาเป็นการจัดการภาครัฐที่ยิบยืมแนวคิดแบบเอกชนมาใช้ เราจึงพบว่ามีการเปลี่ยนจากคำว่า Public Administration มาเป็น Public Management ความแตกต่างระหว่างคำว่า “การบริหาร” (Administration) กับคำว่า “การจัดการ” (Management) จะอยู่ที่ “วิธีการ” กล่าวคือการบริหารจะเกี่ยวข้องกับการจัดสรรทรัพยากรอย่างเป็นขั้นตอนตามลำดับโดยต้องทำตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนดไว้แล้ว ส่วนการจัดการจะเกี่ยวข้องกับการใช้ดุลยพินิจในการจัดสรรทรัพยากรเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ ยุคโลกาภิวัตน์นี้ สภาพการณ์ต่างๆได้บีบบังคับให้ภาครัฐและเอกชนต้องทำงานอย่างประสานร่วมมือกันมากขึ้นเพื่อการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศโดยรวมให้สูงขึ้นการร่วมมือกันนี้ทำให้เกิดการถ่ายโอน “เทคนิคและวิธีการบริหารจัดการ” ระหว่างภาครัฐและภาคเอกชนเพื่อให้เกิดการดำเนินการบรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดได้ การที่ภาครัฐและเอกชนต้องทำงานร่วมกันเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศเช่นนี้ ทำให้เกิดความจำเป็นในการต้องลดค่าใช้จ่ายต่างๆ (ลดต้นทุนการผลิต) ที่เกิดจากการติดต่อประสานงานกันให้เหลือน้อยที่สุด แต่อุปสรรคสำคัญในเรื่องของการลดต้นทุนนี้ก็คือมาตรการควบคุม(ตามระเบียบกฎเกณฑ์) ของภาครัฐ และการใช้ดุลยพินิจ (อย่างไม่แน่นอนและไม่ชัดเจน) ของเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น ปัญหาที่ภาครัฐและภาคเอกชนต้องร่วมกันแก้ไขก็คือจะทำอย่างไรให้มาตรการควบคุมของภาครัฐผ่อนคลายลง (โดยมีความยืดหยุ่นมากขึ้น) พร้อมๆ กับการลดการใช้ดุลยพินิจของเจ้าหน้าที่ลงด้วย เพื่อสร้างความมั่นใจในการประกอบธุรกิจได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น (เพราะการใช้ดุลยพินิจ อาจทำให้เกิด Double Standards ที่ทำให้ภาคเอกชนบางรายเกิดความได้เปรียบเสียเปรียบกัน และส่งผลกระทบกับระบบเศรษฐกิจของประเทศโดยรวม) ผู้นำของทั้งภาครัฐและภาคเอกชนจึงต้องอาศัย “เทคนิคและวิธีการบริหารจัดการ” ต่างๆ มากมาย เพื่อให้สามารถดำเนินการบรรลุเป้าหมายของการเปลี่ยนแปลง (ที่ได้มีการวางแผนไว้ล่วงหน้าแล้ว) และที่สำคัญที่สุดก็คือผู้นำในการบริหารการเปลี่ยนแปลง (Change Leader) ควรจะต้องอยู่ในอำนาจหน้าที่นั้นนานเพียงพอที่จะดำเนินการจนบรรลุผลสำเร็จด้วย ดังนั้นทุกวันนี้การจัดการภาครัฐ จึงเป็นบริหารรัฐกิจยุคใหม่ โดย -บริหารคนโดยยึดคนเป็นเป็นศูนย์กลาง พัฒนาคน ทั้งกาย จิตใจ สติปัญญา -บริหารงาน โดยคำนึงถึงสภาพแวดล้อม บริหารงานท่ามกลางเงื่อนไขที่ยืดหยุ่น บริหารงานในลักษณะงานเฉพาะกิจ องค์การต้องเป็นองค์การแบบ Organic ไม่ใช่ Mechanic -บริหารเงิน โดยโปร่งใส กระจายอำนาจ **ที่สำคัญกระแสที่มาแรงมากคือการ บริหารงาน บริหาร และบริหารเงิน ในเชิงคุณธรรม จริยธรรม แต่ ยังไม่ทิ้งประสิทธิภาพและประสิทธิผล ในการบริหารงาน ทฤษฎีในการบริหารรัฐกิจยุคใหม่นั้นจะเรียกว่า Public Management หรือ Mangerialism เป็นแนวคิดเชิงปฏิรูป บริหารราชการในอนาคตรัฐยังเป็นเจ้าของแต่จะต้องบริหารเชิงธุรกิจเอกชน การปฏิรูประบบราชการ ประมาณปี 2523 (1980) ได้เกิดแรงผลักดันที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง มีทั้งแรงผลักดันที่มาจากทั้งภายนอกและภายใน แรงผลักดันภายนอกที่สำคัญๆได้แก่ -อิทธิพลของโลกาภิวัตน์และความก้าวหน้าของเทคโนโลยี โดยเฉพาะเทคโนโลยีที่มีอิทธิพลต่อการทำงานในระบบราชการมากขึ้น -สภาพการแข่งขันระหว่างประเทศ ทำให้หน่วยราชการต้องปรับปรุงกระบวนการทำงานเพื่อรองรับการแข่งขัน -วิกฤติทางด้านเศรษฐกิจ เป็นปัจจัยที่สำคัญที่ทำให้ระบบราชการถูกทบทวน โดยเฉพาะในเรื่องของงบประมาณ โดยเฉพาะงบประมาณในด้านค่าตอบแทนและเงินเดือนข้าราชการที่พบว่ามีสูงมากแต่ประสิทธิภาพในการทำงานยังต่ำ ดังนั้นจึงต้องมี -แนวคิดในการปรับลดบทบาทภาครัฐ เนื่องจากการที่รัฐมีบทบาทมากในช่วงก่อนหน้านั้นได้ก่อให้เกิดปัญหามากกมาย โดยเฉพาะการขาดประสิทธิภาพในการทำงาน ทำให้ต้องมีการลดบทบาทของภาครัฐลง -การเติบโตและความเข้มแข็งของภาคเอกชน รวมทั้งความเข้มแข็งขององค์การประชาสังคม ทำให้ภาครัฐซึ่งมีสภาพที่อ่อนแอจะต้องหันมามองตนเอง และถึงเวลาต้องเปลี่ยนแปลง แรงผลักดันที่เกิดจากภายในตัวระบบราชการเอง คือ -ความเสื่อมของระบบราชการ (Bureaucratic Pathology) ซึ่งเกิดจาก / การไม่มีประสิทธิภาพ /การขยายอำนาจของระบบราชการ /เกิดการทำงานที่ล่าช้า /ข้าราชการต่อต้านการเปลี่ยนแปลง /การทำงานเน้นกฎระเบียบจนขาดการคำนึงถึงความเป็นมนุษย์ -เกิดสิ่งที่เรียกว่า Dirty Government เกิดจาก /การขาดการมีส่วนร่วม ของข้าราชการ แต่การตัดสินใจอยู่ที่ผู้บริหาร /มีการทุจริต /ขาดความโปร่งใสและการตรวจสอบ เหล่านี้คือปัจจัยที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระบบราชการไทย และแรงผลักดันเหล่านี้เป็นแรงผลักดันที่ผู้บริหารประเทศมองเห็นและยอมรับว่าระบบราชการควรจะมีการเปลี่ยนแปลง แต่ยังไม่มีการตัดสินใจที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง อย่างไรก็ตามสิ่งที่ความต้องการในการเปลี่ยนแปลงยังคงมีอยู่โดยมีเป้าหมายที่สำคัญเพื่อให้ระบบราชการเกิดสิ่งต่อไปนี้คือ 1.ความโปร่ง (Transparency) 2.เกิดคุณภาพในการบริหารจัดการ (Quality) 3.การบริหารงานที่มีประสิทธิผล (Effectiveness) 4.การบริหารงานที่มีประสิทธิภาพ (Efficiency) เดือนตุลาคม 2545 ก็ได้มีการปฏิรูประบบราชการอย่างเป็นรูปธรรม โดยตรารบ.บริหารราชการแผ่นดินฉบับที่ 5 ขึ้น และในมาตรา 3/1 มีการบัญญัติว่าการปฏิบัติหน้าที่ของข้าราชการจะต้องทำโดยการบริหารจัดการที่ดี เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อประชาชน และมีความคุ่มค่าในการใช้งบประมาณของรัฐ มีประสิทธิภาพ การลดขั้นตอนการปฏิบัติ จากนั้นรัฐบาลก็ได้ออกกฎหมายปฏิรูปโครงสร้าง กระทรวง ทบวงกรม 2545 มาใช้ในการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของกระทรวง เพื่อนำไปสู่การปฏิรูประบบราชการ เป้าหมายของการปฏิรูป 1.การจัดส่วนราชการใหม่ 2.ต้องการพัฒนาการจัดองค์การในระบบราชการใหม่ 3.การกำหนดแบบแผนในการปฏิบัติราชการเพื่อให้เกิด Good Governance หลังจากการปรับเปลี่ยนโครงสร้างหน่วยราชการเวลานี้การปฏิรูประบบราชการกำลังอยู่ในขั้นของการปฏิรูปพฤติกรรมของข้าราชการ ดังจะพบว่ารัฐบาลพยายามออกโครงการต่างๆเพื่อให้ข้าราชการทำงานอย่างมีประสิทธิผลมากขึ้น เช่นการทำโครงการระยะ 3 ที่ต้องการพัฒนาข้าราชการถ้าพัฒนาไม่ได้ก็ต้องออกจากระบบ หรือการให้ข้าราชการแต่ละคนประเมินงานของตนเอง สิ่งที่น่าสนใจอย่างหนึ่งในปัจจุบันคือการปฏิรูประบบราชการของเราที่เดินมาตั้งแต่ปี 2545 ตอนนี้ไปถึงไหนแล้ว
	ประพันธ์ เวารัมย์ [101.51.54.xxx] เมื่อ 14/01/2017 13:57

ความคิดเห็นของผู้เข้าชม

รูปประกอบความคิดเห็น :
ชื่อผู้แสดงความคิดเห็น :
สถานะ :	รหัสผ่าน :
อีเมล์ :
ลิงค์ที่เกี่ยวข้อง :
รหัสความปลอดภัย :